W myśl art. 56 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, każdy z małżonków może żądać orzeczenia rozwodu. Sąd może orzec rozwód, jeżeli między małżonkami doszło do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia. Zupełny rozkład pożycia ma miejsce w razie ustania między małżonkami więzi gospodarczej , fizycznej i emocjonalnej. Jeżeli wcześniej wspomniane więzi przestały istnieć już jakiś czas temu, a małżonkowie nie chcą wznawiać wspólnego życia, to mówimy wówczas o trwałym rozkładzie pożycia.
Orzeczenie rozwodu nie jest możliwe, jeżeli zachodzi co najmniej jedna z okoliczności, o których mowa w art. 56 § 2 i 3 kro. Sąd nie orzeka rozwodu, jeżeli:
-
wskutek niego mogłoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków,
-
orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego,
-
rozwodu domaga się małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia (chyba że małżonek niewinny wyraża zgodę na rozwód albo odmowa jego zgody na przeprowadzenie rozwodu byłaby sprzeczna z zasadami współżycia społecznego).
Pozew o rozwód składa się do sądu okręgowego właściwego dla ostatniego wspólnego miejsca zamieszkania małżonków (o ile co najmniej jeden z małżonków w dalszym ciągu zamieszkuje na obszarze właściwości danego sądu rejonowego). Jeżeli małżonkowie po zawarciu małżeństwa nie mieli wspólnego miejsca zamieszkania, właściwy będzie sąd okręgowy miejsca zamieszkania pozwanego. Zgodnie z art 28 kpc, w przypadku, gdy miejsca zamieszkania pozwanego nie da się ustalić, powód musi skierować pozew o rozwód do sądu okręgowego właściwego dla swojego miejsca zamieszkania.
Pozew o rozwód musi przede wszystkim spełniać wymogi formalne przewidziane dla każdego pisma procesowego i wymienione w art. 126 § 1 kpc (oznaczenie sądu, imiona i nazwiska stron oraz ich pełnomocników, oznaczenie rodzaju pisma, osnowa pisma, wskazanie faktów i dowodów, własnoręczny podpis strony lub jej pełnomocnika oraz wymienienie załączników). Od pozwu o rozwód należy uiścić opłatę sądową w wysokości 600 złotych. W przypadku, gdy wyrok rozwodowy zapadnie bez orzekania o winie, sąd zwraca powodowi 300 złotych i wzywa pozwanego do zapłacenia powodowi 150 złotych tytułem zwrotu kosztów opłaty. Do pozwu o rozwód należy załączyć akt małżeństwa powoda i pozwanego oraz akty urodzenia wspólnych małoletnich dzieci. Powód musi wskazać, czy chce rozwodu z orzekaniem o winie (jeżeli domaga się rozwodu z orzekaniem o winie – musi zaznaczyć, z czyjej winy doszło do rozkładu pożycia). Jeżeli powód domaga się orzeczenia rozwodu z winy drugiego małżonka, powinien załączyć do pozwu odpowiedni materiał dowodowy (np. zdjęcia lub nagrania) albo wskazać świadków, których należałoby przesłuchać na okoliczności wskazane w pozwie.
Po wpłynięciu pozwu o rozwód sąd przekazuje pozwanemu odpis pozwu rozwodowego wraz z załącznikami. Dodatkowo wzywa go do złożenia odpowiedzi na pozew w wyznaczonym terminie nie krótszym niż dwa tygodnie. Odpowiedź na pozew również musi spełniać wymogi formalne z art. 126 § 1 kpc. W odpowiedzi na pozew pozwany ustosunkowuje się co do twierdzeń i dowodów zgłoszonych przez stronę przeciwną, a także przedstawia własne twierdzenia i dowody. Jeżeli obie strony są reprezentowane przez adwokata lub radcę prawnego, pozwany musi przesłać odpis odpowiedzi na pozew wraz z załącznikami przesyłką poleconą bezpośrednio na adres pełnomocnika powoda oraz złożyć odpowiednie oświadczenie w odpowiedzi na pozew.
