Jazda pod wpływem alkoholu to problem, który dotyka społeczności na całym świecie. W Polsce, jak i w wielu innych krajach, jest to działanie surowo karane przez prawo. Ale co dokładnie oznacza „jazda po alkoholu”? Jakie są konsekwencje prawne takiego działania? I jakie są statystyki dotyczące jazdy po alkoholu w Polsce?
W tym artykule przyjrzymy się temu zagadnieniu z bliska. Omówimy definicje stanu po spożyciu alkoholu i stanu nietrzeźwości, a także konsekwencje prawne jazdy po alkoholu. Przyjrzymy się również statystykom dotyczącym jazdy po alkoholu i odpowiemy na często zadawane pytania na ten temat. Naszym celem jest dostarczenie czytelnikom rzetelnej, opartej na faktach informacji, która pomoże zrozumieć skomplikowane i poważne zagadnienie, jakim jest jazda po alkoholu. Zapraszamy do lektury.
Czy prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu to przestępstwo?
Jazda po pijanemu jest nieetycznym zachowaniem, które zagraża bezpieczeństwu, życiu i zdrowiu zarówno kierowcy, jak i innych uczestników ruchu drogowego. Z tego względu przepisy prawa dokładnie określają sytuację i parametry pozwalające określić, czy nietrzeźwa osoba popełnia przestępstwo.
Polskie prawo rozróżnia dwa stany, w których może się znaleźć człowiek w wyniku spożycia produktów alkoholowych. Są to:
- stan po użyciu alkoholu — w takim stanie jest osoba, w której krwi znajduje się od 0,2 do 0,5 promila alkoholu;
- stan nietrzeźwości — w takim stanie jest osoba, w której krwi znajduje się powyżej 0,5 promila alkoholu.
Jeśli kierowca decyduje się na jazdę samochodem w stanie po spożyciu alkoholu, wówczas popełnia wykroczenie. Według Kodeksu wykroczeń może mu za to grozić kara wynosząca od 2500 zł do 30 tys. zł lub areszt. Ponadto sąd może nałożyć na taką osobą zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych (określonej kategorii bądź wszelkich pojazdów)na okres od 6 miesięcy do nawet 3 lat. Kierowca w stanie po spożyciu alkoholu musi się również liczyć z otrzymaniem punktów karnych. Do 17 września 2022 roku było 10 punktów. W związku z wejściem w życie nowelizacji ustawy o ruchu drogowym obecnie taka osoba dostanie aż 15 punktów karnych.
Jazda po pijanemu może być także przestępstwem. Ma ono miejsce wówczas, kiedy kierowca znajduje się w stanie nietrzeźwości, czyli ma we krwi powyżej 0,5 promila alkoholu. Za takie zachowanie grozi już znacznie większy repertuar sankcji. Po pierwsze, może to być grzywna, którą sąd nalicza w zależności od tego, jaka jest sytuacja majątkowa sprawcy. Kierowca może otrzymać od 10 do 540 stawek dziennych, przy czym jedna stawka dziennie może wynosić od 10 do 2000 zł. Kolejna kara, jaka czeka kierowcę prowadzącego pojazd w stanie nietrzeźwości to ograniczenie wolności do maksymalnie 2 lat. Polega ona na obowiązku wykonywania prac społecznych lub potrąceniu z wynagrodzenia. Taka osoba może także trafić do więzienia. Sąd zobowiązany jest również ustawą do wymierzenia w takiej sytuacji zakazu kierowania pojazdami mechanicznymi – wszelkimi bądź określonych kategorii. Prawo jazdy zostanie jej odebrane na minimum 3 lata aż do 15 lat (dożywotnio w przypadku kolejnego przestępstwa tego typu). Poza grzywną trzeba się także liczyć z karą pieniężną na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej, która może wynosić od 5 tys. do 60 tys. złotych. Kierowca otrzymuje także punkty karne — ich ilość jest jednak taka sama jak w przypadku stanu po użyciu alkoholu.
Różnice między stanem po spożyciu alkoholu a stanem nietrzeźwości
Stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:
- Stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo
- Obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1dm 3
Stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:
- stężenia alkoholu we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo
- obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm 3
Na jaki czas zabierają prawo jazdy po alkoholu?
To, na jak długo kierowca traci prawo jazdy po prowadzeniu samochodu pod wpływem alkoholu, zależy od tego, ile miał promili we krwi w momencie zatrzymania. Jeśli było to pomiędzy 0,2 a 0,5 promila, wówczas otrzyma zakaz wsiadania za kierownicę na minimum 6 miesięcy, natomiast maksymalnie 3 lata. Kara jest znacznie bardziej dotkliwa, jeśli urządzenia pomiarowe pokażą więcej niż 0,5 promila. Wówczas takiemu kierowcy przyjdzie się pożegnać z dokumentem na minimum 3 lata. W skrajnych przypadkach dokument może zostać odebrany nawet na 15 lat.
Warto także wiedzieć, że prowadząc samochód po alkoholu, można stracić prawo jazdy na całe życie. Ma to miejsce w przypadku, kiedy kierowca w stanie nietrzeźwości spowoduje wypadek, w którym ofiary będą ranne lub poniosą śmierć.
Procedura utraty prawa jazdy – jak to wygląda?
Jeśli policjant przeprowadzający kontrolę ma jakiekolwiek przypuszczenia, że kierowca może być w stanie po spożyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości, wówczas ma prawo zatrzymać prawo jazdy za pokwitowaniem. W tym momencie osoba prowadząca samochód jeszcze nie traci uprawnień, ponieważ terminową lub dożywotnią decyzję o zakazie kierowania samochodem może podjąć tylko sąd. Jeśli natomiast policjant będzie miał pewność, że kierowca jest nietrzeźwy, wówczas dokumenty zostają natychmiastowo odebrane, a sąd ustala następnie czas trwania zakazu.
Kiedy sprawa jazdy pod wpływem alkoholu trafia do sądu?
Każdy kierowca, który zostanie zatrzymany pod wpływem alkoholu, będzie musiał stanąć przed sądem. To właśnie ten organ rozstrzyga tego typu sprawy. Warto wiedzieć, że nie ma znaczenia to, czy osoba przyłapana na gorącym uczynku dobrowolnie podda się karze. Za każdym razem to sąd ostatecznie zdecyduje, jaki będzie wyrok oraz na jak długo takiej osobie zostaną odebrane uprawnienia.
Na czas rozpatrywania sprawy ma jednak wpływ przyznanie się do winy. Jeśli kierowca dobrowolnie podda się karze, wówczas decyzja pojawi się szybciej, ponieważ nie będzie konieczności przeprowadzania postępowania przygotowawczego oraz innych formalności. Standardowo sąd ma 14 dni na wydanie decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy.
Zakaz prowadzenia pojazdów
Zakaz prowadzenia pojazdów to kara, która może być orzekana wobec osób, które dopuściły się przestępstw lub wykroczeń skierowanych przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji. Zakaz orzeka się na okres od roku do lat 15 bądź dożywotnio. Termin liczy się od daty „fizycznego” zatrzymania uprawnień do kierowania danym typem pojazdów, jeżeli są one wymagane. Może to nastąpić poprzez zatrzymanie dokumentu – tzw. „plastiku”, lecz w przypadku dokumentów wydanych przez polskie organy administracji publicznej ma to miejsce również w systemie teleinformatycznym. Jednak zakaz obowiązuje bezwzględnie już od daty uprawomocnienia się wyroku skazującego, ze skutkiem od zatrzymania, o którym mowa powyżej – jeżeli miało miejsce.
Konsekwencje spowodowania wypadku pod wpływem alkoholu
Za spowodowanie wypadku bez ofiar śmiertelnych grozi kara pozbawienia wolności do 4,5 roku, zakaz kierowania od 3 do 15 lat oraz świadczenie na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzony oraz Pomocy Postpenitencjarnej od 10 000 do 60 000 zł.
Za każdy wypadek drogowy, którego skutkiem jest uszkodzenie ciała lub śmierć, grozi kara pozbawienia wolności od 2 do 12 lat, dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów oraz świadczenie na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzony oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości od 10 000 do 60 000 złotych.
Karą za spowodowanie wypadku, którego skutkiem są ofiary śmiertelne jest pozbawienie wolności od 3 do 12 lat, dożywotni zakaz kierowania oraz świadczenie na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzony oraz Pomocy Postpenitencjarnej od 10 000 do 60 000 zł.
Co to jest warunkowe umorzenie postępowania w kontekście jazdy pod wpływem alkoholu?
Art. 66 Kodeksu karnego przewiduję instytucję tzw. warunkowego umorzenia postępowania. Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli są spełnione poniższe przesłanki:
- wina sprawcy i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne;
- okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości;
- postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, a zwłaszcza nie popełni przestępstwa (to jest tzw. pozytywna prognoza kryminologiczna);
- czyn jest zagrożony karą nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia wolności.
Jak skrócić zakaz prowadzenia pojazdów?
Wielu kierowców jest zgodnych, że najdotkliwszą karą za jazdę pod wpływem alkoholu jest właśnie zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych. W przypadku kierowców po raz pierwszy skazanych za jadę pod wpływem alkoholu, Sąd taki zakaz może orzec na okres od 3 do nawet 15 lat.
Tymczasem kierowcy, który ponownie wsiądzie za kierownicę pod wpływem alkoholu, grozi dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów. W takim przypadku prawo jazdy można odzyskać tylko po złożeniu wniosku o skrócenie zakazu prowadzenia pojazdów.
Jak jazda pod wpływem alkoholu wpływa na ubezpieczenie?
Jeżeli kierowca prowadził pojazd pod wpływem alkoholu i spowodował wypadek, to ubezpieczyciel może odmówić wypłaty odszkodowania. W takim przypadku kierowca będzie musiał pokryć koszty naprawy samochodu z własnej kieszeni. Ponadto, jeżeli kierowca spowoduje wypadek pod wpływem alkoholu, to ubezpieczyciel może zwrócić się do niego z roszczeniem regresowym, czyli żądaniem zwrotu wypłaconego odszkodowania.
Statystyki policji dotyczące jazdy po alkoholu
Na podstawie dostępnych danych, w pierwszych trzech miesiącach 2023 roku, policja w Polsce zatrzymała 20 631 kierowców, którzy prowadzili pojazd pod wpływem alkoholu. To oznacza wzrost o 15% w porównaniu do tego samego okresu w roku poprzednim, co przekłada się na średnio 228 osób dziennie, które decydowały się na jazdę po spożyciu alkoholu.
W tym samym okresie doszło do 2466 wypadków drogowych, w wyniku których 4159 osób odniosło obrażenia, a 347 straciło życie. Mimo że ogólna liczba zdarzeń drogowych spadła o 37% w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego, liczba przypadków jazdy po alkoholu wzrosła aż o 2629.
Najwięcej zatrzymań kierowców pod wpływem alkoholu odnotowano 2 stycznia – aż 410 przypadków. W ostatni weekend marca, wraz z poniedziałkowym porankiem, zanotowano 915 przypadków kierowców z poziomem alkoholu we krwi przekraczającym 0,2 promila.
Warto zwrócić uwagę, że problem z pijanymi kierowcami nasila się w weekendy, a liczba zatrzymań w poniedziałkowe poranki sugeruje, że wiele osób decyduje się na jazdę, nie zdając sobie sprawy, że są jeszcze pod wpływem alkoholu. Jest to tzw. „nieświadoma nietrzeźwość”, która stanowi poważne zagrożenie na drogach.
Pomimo surowych kar za jazdę pod wpływem alkoholu, problem ten nadal jest obecny. Za jazdę w stanie po spożyciu alkoholu (od 0,2 do 0,5 promila alkoholu we krwi) grozi mandat w wysokości co najmniej 2500 zł, a za stężenie powyżej 0,5 promila grozi nawet kara pozbawienia wolności. W obu przypadkach kierowca otrzymuje również 15 punktów karnych. Od 13 grudnia 2023 r. kierowcy, którzy mają we krwi ponad 1,5 promila alkoholu, mogą stracić samochód. Ta sama kara dotyczy osób, które spowodują wypadek będąc pod wpływem alkoholu (powyżej 0,5 promila), a także w przypadku recydywy.
Jazda pod wpływem alkoholu – FAQ
Co grozi za 0,25 promila?
Jeśli kierowca ma we krwi od 0,2 do 0,5 promila alkoholu, jest to traktowane jako wykroczenie. Grozi za to kara grzywny do 5000 zł, kara aresztu do 30 dni lub ograniczenia wolności do 90 dni. Dodatkowo, może zostać nałożony zakaz prowadzenia pojazdów do 3 lat.
Od jakiej ilości alkoholu zabierają prawo jazdy?
Prawo jazdy może zostać odebrane kierowcy, który ma we krwi od 0,2 do 0,5 promila alkoholu bądź stężenie zmierzające do tych wartości. W takim przypadku kierowca może stracić prawo jazdy nawet na 3 lata. Jeżeli stężenie alkoholu przekroczy 0,5 promila, kierowca jest traktowany jako przestępca i może trafić do więzienia na 2 lata (3 lata od grudnia 2023 roku w wyniku nowelizacji kodeksu karnego).
Czy po zabraniu prawa jazdy za alkohol trzeba zdawać egzamin?
Jeżeli prawo jazdy zostało odebrane na mniej niż rok lub na 12 miesięcy, kierowca nie musi zdawać ponownie egzaminu państwowego, aby odzyskać uprawnienia. Jeżeli jednak kara przekracza ten okres i kierowca chce ją skrócić, musi zdawać egzamin państwowy zarówno w części teoretycznej, jak i praktycznej, oraz zamontować blokadę alkoholową.
Jak odzyskać prawo jazdy po jeździe po alkoholu?
Tak, można odzyskać prawo jazdy zabrane za jazdę po alkoholu. W przypadku utraty prawa jazdy na okres nie dłuższy niż rok, po upływie okresu, na który zatrzymano dokument za prowadzenie po alkoholu, należy złożyć wniosek do starosty o zwrot prawa jazdy.
Podsumowanie
Jazda pod wpływem alkoholu jest nie tylko niebezpieczna, ale także surowo karana przez prawo. Kierowcy, którzy decydują się na takie zachowanie, muszą liczyć się z surowymi konsekwencjami, w tym grzywnami, punktami karnymi, a nawet utratą prawa jazdy. Dlatego zawsze warto pamiętać, że bezpieczeństwo na drodze jest najważniejsze, a alkohol i jazda samochodem to dwie rzeczy, które nigdy nie powinny iść ze sobą w parze.
