Jeżeli między małżonkami doszło do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia, każdy z nich może żądać rozwodu (art. 56 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Sąd może orzec rozwód, jeżeli między małżonkami zanikła więź gospodarcza, fizyczna i emocjonalna, a ponadto małżonkowie nie chcą wznawiać wspólnego życia.
Pozew o rozwód musi spełniać wymogi formalne przewidziane dla każdego pisma procesowego, wymienione w art. 126 § 1 kpc (oznaczenie sądu, imiona i nazwiska stron oraz ich pełnomocników, oznaczenie rodzaju pisma, osnowa pisma (w której zawiera się np. oświadczenia i wnioski strony składającej pismo), wskazanie faktów i dowodów, własnoręczny podpis strony lub jej pełnomocnika oraz wymienienie załączników). Od pozwu o rozwód należy uiścić opłatę sądową w wysokości 600 złotych (w przypadku orzeczenia rozwodu bez orzekania o winie sąd zwraca powodowi połowę tej kwoty, a pozwany musi zapłacić powodowi 150 złotych tytułem zwrotu kosztów opłaty). Dodatkowo w pozwie o rozwód powód musi wskazać, czy żąda rozwodu z orzekaniem o winie (jeżeli tak – musi też wskazać, z czyjej winy doszło do rozkładu pożycia).
Po wpłynięciu pozwu o rozwód sąd przekazuje jego odpis pozwanemu. W terminie wyznaczonym przez sąd, nie krótszym niż 2 tygodnie od dnia doręczenia mu pozwu pozwany musi wnieść odpowiedź na pozew, która również musi sprostać wymogom wymienionym w art. 126 § 1 kpc. Jeżeli zarówno powód, jak i pozwany są reprezentowani przez zawodowego pełnomocnika (adwokata lub radcę prawnego), to pełnomocnik pozwanego przesyła odpis odpowiedzi na pozew bezpośrednio na adres pełnomocnika strony przeciwnej; w piśmie zamieszcza dodatkowo stosowne oświadczenie. W odpowiedzi na pozew pozwany przedstawia swoje stanowisko w sprawie wraz z dowodami na poparcie jego twierdzeń. Zarówno powód, jak i pozwany w sprawie o rozwód mogą przytaczać kolejne wnioski i dowody na poparcie swoich twierdzeń, jak i dla odparcia twierdzeń strony przeciwnej do czasu zamknięcia rozprawy (art. 20512 § 2 kpc).
Orzekając rozwód, sąd orzeka również o sposobie sprawowania opieki nad wspólnym małoletnim dzieckiem (lub dziećmi) stron. Co do zasady rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia. W sprawach dotyczących małoletniego sąd powinien go wysłuchać (wysłuchanie odbywa się poza salą rozpraw; w sprawie o rozwód dziecko stron nie może być świadkiem, chyba że ukończyło ono 17 lat). Przed zapadnięciem wyroku rozwodzący się małżonkowie mogą przedstawić tzw. plan wychowawczy, w którym proponują własne ustalenia co do najważniejszych sprawowania opieki nad dzieckiem (np. z kim dziecko zamieszka na stałe, sposób jego leczenia, wybór szkoły itp.), z uwzględnieniem zdania dziecka (o ile stopień jego dojrzałości na to pozwala). Wzajemne ustalenia małżonków dotyczące sprawowania władzy rodzicielskiej co do zasady wiążą sąd (chyba że plan wychowawczy okaże się sprzeczny z dobrem dziecka – wówczas sąd musi rozstrzygnąć inaczej o sposobie sprawowania opieki nad dzieckiem).
